بررسی تطبیقی شیوه های تبلیغی حضرت محمد (ص) و حضرت موسی (ع) در آیات و روایات

شیوه های تبلیغی انبیاء، مجموعه راهکارهای رساندن پیام، بر اساس دستورات سازنده ی الهی به منظور هدایت جامعه ی بشری است. هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شیوه های تبلیغی حضرت محمد(ص) و حضرت موسی(ع) در آیات و روایات است. پژوهش، از نوع کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده ها، مقایسه ای می باشد. جامعه ی تحقیق، متنی و شامل آیات و روایات بحارالانوار است که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که شیوه های تبلیغی حضرت محمد(ص) و حضرت موسی(ع)، با بهره مندی از ابزار مناسب و بر مبنای اصول روان شناختی مخاطب، «قولی و عملی» و بر اساس مکان و زمان شناسی، «قبل از هجرت و بعد از هجرت» می باشد. شیوه های قولی بر حسب ظرفیت و استعداد مخاطب به «حکمت، موعظه ی حسنه و جدال احسن» تقسیم می گردد. شیوه های عملی شامل مجموعه راهبرد ها و اقداماتی فرا تر از سخن گفتن است. به دلیل شباهت های مخاطبان دو پیامبر از نظر اعتقاد و رفتار، شباهت های شیوه های تبلیغی عمدتا در تبلیغ قولی بوده اما با توجه به شرایط و بستر تبلیغی متفاوت دو پیامبر و همچنین گستردگی طیف مخاطبان حضرت محمد(ص)، تفاوت ها غالبا، در تبلیغ عملی می باشد. نتیجه آنکه با وجود تفاوت ها در شیوه های اتخاذی، میزان موفقیت دو پیامبر به دلیل همسانی در هدف، یکسان و صد در صد بوده؛ گر چه از نظر پایایی و مانایی تبلیغ، حضرت رسول، پیشتاز همه انبیاء بوده است.